PODGLĄD ATOMU
     
 

Jan Zamoyski – kanclerz i hetman

Kalendarium

1542 – 1605 – lata życia Jana Zamoyskiego
1576 – 1586 – lata panowania Stefana Batorego
1580 – lokacja Zamościa przez Jana Zamoyskiego
1594 – założenie Akademii Zamojskiej

Źródło 1. Bernardo Vannozzi o Janie Zamoyskim i jego rezydencji
Pan Kanclerz jest to mąż roztropny, rozważny i bardzo biegły, z wielką mówi uwagą […]. Zwykle rozmawia z cudzoziemcami po łacinie, lubo z łatwością tłumaczy się w pięciu lub sześciu językach. Bardzo lubi naród włoski i zwykł mówić Padwa człowiekiem mnie zrobiła, dlatego, że uczył się w Padwie […]. Powaga i nadzwyczajna władza kanclerza stąd pochodzi, iż prócz dostojności kanclerza wielkiego, sprawuje razem urząd hetmana […]. Połączył te dwa urzędy w jednej osobie [...] król polski Stefan Batory, a znając doskonale wysokie przymioty Zamoyskiego, zaślubił go z bratanicą swoją […].
Miasto Zamość założył Kanclerz z powodu, że się w tej okolicy urodził […]. Miasto […] ma rynek obszerny, otoczony kształtnemi podcieniami, w których znajdują się sklepy z różnemi towarami. Murują teraz kościół wspaniały i piękny wewnątrz i zewnątrz dobrze ozdobiony. […] Wystawił i założył Akademię […].
Jest też w Zamościu twierdza obszerna, ozdobna […] mocno obwarowana […].
Mówią, że kanclerz w swej gotowiźnie rachuje do miliona czerwonych złotych, żyje okazale i nie tylko po pańsku, lecz prawie po królewsku. Utrzymuje gwardię nadworną. Ma kapelę sławną z muzyków i śpiewaków, to zawsze gra przy stole. Na dworze swoim mieści wiele szlachty oraz kilkunastu paziów.


Bernardo Vannozzi – sekretarz wysłannika papieskiego, który dwukrotnie gościł w Zamościu

[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 114–116.

Źródło 2. Fragment biografii Jana Zamoyskiego
Największe jego dzieło, miasto Zamość, rosło [...] powoli. Na papierze istniał plan miasta idealnego, zgodnego z nową estetyką renesansu, wielkiego dzieła sztuki urbanistycznej, potężnej, nowoczesnej fortecy, pomnika ambicji, gustu i potęgi fundatora […]. Wytyczono ulice [...] działki przy nich zabudowano drewnianymi domkami, wznoszonymi na koszt fundatora, by zachęcić nowych przybyszów. Mieli to być [...] w myśl przywileju lokacyjnego wyłącznie rzymscy katolicy.


[w:] Stanisław Grzybowski, Jan Zamoyski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994, s. 254.

Źródło 3. Plan miasta. Zamość w pierwszej połowie XVII w.

[źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Twierdza_zamoscplan.JPG]




Ćwiczenia


Na podstawie źródła 1.

1. Odpowiedz, na jakie cechy charakteru Jana Zamoyskiego zwraca uwagę autor tekstu?
2. Jakie umiejętności Jana Zamoyskiego budzą podziw autora?
3. Odpowiedz, gdzie Jan Zamoyski zdobył wykształcenie?
4. Z kim ożenił się Jan Zamoyski? Czy małżeństwo Zamoyskiego z kuzynką króla Stefana Batorego świadczy o pozycji politycznej kanclerza?
5. Jak autor tekstu ocenia majątek Zamoyskiego? Co, według autora, świadczy o bogactwie kanclerza?
6. Odpowiedz, kto przebywał na dworze Zamoyskiego?
7. Czym rezydenci dworu mogli odwdzięczyć się kanclerzowi za gościnę?





Na podstawie źródła 2.

1. Wyjaśnij, czego trwałym świadectwem miał być Zamość?
2. Odpowiedz, w jaki sposób kanclerz chciał zachęcić osadników do osiedlenia się w Zamościu?


Na podstawie źródła 3.

Rozstrzygnij, czy ograniczenie dotyczące osiedlania się w Zamościu, o którym mowa w źródle 2, znajduje potwierdzenie w źródle 3. Swój sąd uzasadnij.

Praca domowa

Ułóż plan wycieczki Śladami Jan Zamoyskiego po Zamościu. Możesz skorzystać z informacji zamieszczonych w Internecie, np. na stronie http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamo%C5%9B%C4%87.

































Tytuł: Jan Zamoyski – kanclerz i hetman
Opis skrócony: Poznamy postać wybitnego polityka i wodza, który żył za panowania królów Zygmunta II Augusta, Henryka Walezego, Stefana Batorego oraz Zygmunta III Wazy. Przeanalizujemy plan miasta założonego przez Zamoyskiego oraz tekst źródłowy przedstawiający postać tego wielkiego kanclerza i hetmana.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści Jan Zamoyski, kanclerz, hetman, Zamość, Stefan Batory
Uwagi metodyczne Warto zwrócić uwagę uczniów na różnice w fortyfikacjach miast średniowiecznych i miast renesansowych oraz na fakt, że w Zamościu zamieszkali przedstawiciele różnych narodowości oraz religii. Proponuję także przypomnieć nazwy świątyń różnych wyznań, a także sprawdzić na mapie, gdzie leży Zamość.Warto zwrócić uwagę uczniów na różnice w fortyfikacjach miast średniowiecznych i miast renesansowych oraz na fakt, że w Zamościu zamieszkali przedstawiciele różnych narodowości oraz religii. Proponuję także przypomnieć nazwy świątyń różnych wyznań, a także sprawdzić na mapie, gdzie leży Zamość.
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 30
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci