PODGLĄD ATOMU
     
 

Wojny z Turcją w drugiej połowie XVII w. (II)



Kalendarium

1674-1696 – panowanie Jana III Sobieskiego
1683 – odsiecz wiedeńska
1684 – zawarcie Ligi Świętej przeciw Turcji
1699 – pokój z Turcją w Karłowicach, odzyskanie Podola



Źródło 1. Wojciech Gerson, Pożegnanie Jana III Sobieskiego przed wyjazdem pod Wiedeń



[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wojciech_Gerson-Pozegnanie_Jana_III.jpg]





Źródło 2. Jan Matejko, Sobieski pod Wiedniem


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:King_John_III_Sobieski_Sobieski_sending_Message_of_Victory_to_the_Pope,_after_the_Battle_of_Vienna_111.PNG]


Źródło 3. List Jana III, króla polskiego, pisany do królowej Marii Kazimiery z wyprawy pod Wiedeń w roku 1683


W namiotach wezyrskich 13 septembra [września] w nocy

Jedyna duszy i serca pociecho, najśliczniejsza i najukochańsza Marysieńko. Bóg i Pan nasz na wieki błogosławiony dał zwycięstwo i sławę narodowi naszemu, o jakiej przeszłe nigdy nie słyszały. Działa wszystkie, obóz wszystek, dostatki nieoszacowane dostały się w ręce nasze. Nieprzyjaciel, zasławszy trupem aposze [okopy], pola i obóz, ucieka w konfuzji [we wstydzie i w popłochu].
Wielbłądy, muły, bydło, owce, które to miał na bokach, dopiero dziś wojska nasze brać poczynają, przy których Turków trzodami tu przed sobą pędzą [...]. Wezyr tak uciekł od wszystkiego, ze ledwo na jednym koniu i w jednej sukni. Jam został jego sukcesorem [spadkobiercą], bo po wielkiej części wszystkie mi się po nim dostały splendory […]. Namioty jego tak obszerne, jak Warszawa lub Lwów w murach. Mam wszystkie znaki jego wezyrskie, które nad nim noszą: chorągiew mahometańską, którą dał mu cesarz [sułtan] jeno na wojnę i którą dziś jeszcze posłałem do Rzymu Ojcu Świętemu [...].


[w:] Katarzyna Zielińska, Zofia Kozłowska, Historia II. Dzieje nowożytne 1492-1815. Podręcznik dla klasy II liceum ogólnokształcącego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 1994, s. 181–182.



Źródło 4. Traktat Ligi Świętej z 1684 roku [fragment]

1. Przymierze zaczepne między cesarzem [Leopoldem I Habsburgiem], Polską i Rzecząpospolitą Wenecką trwać będzie aż do ukończenia wojny, odporne zawsze.
2. Protektorem i gwarantem Onego jest papież i jego następcy.
[...]
7. To przymierze zawarte jest tylko celem prowadzenia wojny przeciw Turcji i do żadnej innej pod jakimkolwiek pozorem rozciągniętym być nie może.
8. Cesarz i król polski obiecują działać na lądzie potężnymi wojskami, Rzeczpospolita Wenecka liczną flotą na morzu, tudzież wojskiem w Dalmacji, o ile ich siły dozwolą, aż do zawarcia chwalebnego z pomocą Bożą pokoju.
9. Gdyby jeden ze sprzymierzeńców znajdował się w takim niebezpieczeństwie, iżby go połączonymi siłami ratować trzeba było, dwaj drudzy przyrzekają posłać mu w pomoc swe wojska.


[w:] Marek Ferenc, Epoka nowożytna. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001, s. 170–171.


Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Odpowiedz, kto żegnał króla wyjeżdżającego na wojnę?
2. Wyjaśnij, dlaczego król zdecydował się na wyprawę, by ratować Wiedeń zagrożony przez Turków?


Na podstawie źródła 2.

1. Prześledź na mapie przebieg kampanii 1683 r. i sprawdź, jaką strategię przyjęły wojska sprzymierzone pod Wiedniem, działające pod dowództwem Jan III Sobieskiego.
2. Wskaż na obrazie: króla Jana III Sobieskiego, królewicza Jakuba Sobieskiego, husarię i Karola Lotaryńskiego.
3. Co świadczy o tym, że namioty widoczne na obrazie należały do Turków?
4. Co ma symbolizować tęcza, którą malarz ukazał na niebie?
5. Sprawdź w Internecie, do kogo był skierowany list, który Jan III Sobieski wręczył kanonikowi Jerzemu Kazimierzowi Denhoffowi.


Na podstawie źródła 3.

1. Odpowiedz, jakie łupy dostały się w ręce Polaków po zwycięstwie pod Wiedniem?
2. Wyjaśnij, kim był wezyr? Czego dowiadujemy się o postawie wezyra w czasie bitwy?
3. Odpowiedz, co Jan III Sobieski wysłał do Rzymu? Jakie symboliczne znaczenie miał ten podarunek?
4. Sprawdź, kto – oprócz Polaków – przybył pod Wiedeń z pomocą Habsburgom.


Na podstawie źródła 4.

1. Wymień państwa należące do Ligi Świętej.
2. Odpowiedz, jaką rolę w Lidze Świętej odgrywał papież? Jaki był cel Ligi?
3. Na czym polegała współpraca wojskowa członków Ligi?
4. Kiedy i na mocy jakiego układu, Turcja zwróciła Polsce zagrabione ziemie?
5. Oceń politykę króla Jana III Sobieskiego wobec Turcji i wobec Habsburgów.

Praca domowa

1. Ustal, które zabytki Wiednia przypominają o Janie III Sobieskim i wiktorii wiedeńskiej?
2. Znajdź informacje na temat powiedzenia „Przybyłem, zobaczyłem, a Bóg zwyciężył”.
3. Ustal, jaki był stosunek Turcji do Polski i Polaków po wiktorii wiedeńskiej.
4. Ustal, jaki los spotkał wezyra Kara Mustafę po klęsce Turków pod Wiedniem.

Praca dla zainteresowanych

Na początku panowania króla Jana III Sobieskiego, w polskiej polityce ścierały się dwie orientacje – prohabsburska i profrancuska. Rozważ, jakie wady i zalety miały obie orientacje, jakie szanse i zagrożenia stwarzała realizacja każdej z nich? Wyjaśnij przyczyny wyboru orientacji prohabsburskiej przez Jana III Sobieskiego.


























Tytuł: Wojny z Turcją w drugiej połowie XVII w. (II)
Opis skrócony: Porozmawiamy o przyczynach odsieczy wiedeńskiej. Zanalizujemy teksty źródłowe i treść obrazów. Będziemy także pracować z mapą. Dokonamy oceny polityki Jana III Sobieskiego.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści husaria, odsiecz wiedeńska, Jan III Sobieski, Rzeczpospolita Obojga Narodów, Maria Kazimiera, Marysieńka Sobieska
Uwagi metodyczne Proponuję, by w ramach tworzenia historii alternatywnej, zachęcić młodzież do dyskusji – Jak potoczyłyby się losy Europy, gdyby Turcy nie zostali pokonani pod Wiedniem? Można także zainicjować rozważania: Czy dalekosiężne skutki wiktorii wiedeńskiej okazały się korzystne dla Polski?Proponuję, by w ramach tworzenia historii alternatywnej, zachęcić młodzież do dyskusji – Jak potoczyłyby się losy Europy, gdyby Turcy nie zostali pokonani pod Wiedniem? Można także zainicjować rozważania: Czy dalekosiężne skutki wiktorii wiedeńskiej okazały się korzystne dla Polski? W czasie zajęć, uczniowie mogą skorzystać z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 118–119.) lub Rzeczpospolita w dobie upadku w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 26).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci