PODGLĄD ATOMU
     
 

Skutki wojen w XVII w. (II)


Kalendarium


1648 -1668 – lata panowania Jana II Kazimierza Wazy
1652 – zerwanie sejmu przez posła Władysława Sicińskiego
1665 -1666 – rokosz Lubomirskiego
1667 – śmierć królowej Ludwiki Marii Gonzagi, żony Jana II Kazimierza Wazy
1668 – abdykacja Jana II Kazimierza Wazy

Źródło 1. Mapa. Rzeczpospolita Obojga Narodów w drugiej połowie XVII w., CARTE



Źródło 2. Kazimierz Obuchowicz, O zerwaniu sejmu przez Władysława Sicińskiego w 1652 roku

Rok 1652 sejm dnia 26 [stycznia],

Zaczął się sejm, według propozycji króla sprawami bezpieczeństwa [...]. Więc o bitwie pod Beresteczkiem dyskutowano [...], że Kozacy uszli niepokonani [...] oraz inne prywatne sprawy zajmowały cały czas izbę poselską [...]. Już rzeczy ku dobremu końcowi się miały, gdy w trzecim dniu prolongowanego [przedłużonego] sejmu, niejaki Siciński z Upity poseł, z powodu uciążliwego dekretu sejmowego [dotyczącego podatków] [...], zgłosił sprzeciw [...] i zaraz z izby zniknął, za Wisłę się przeprawił. I tak pod pretekstem wolności [z powodu jednego sprzeciwu] nic się nie zdecydowało na sejmie, sejm się rozerwał.


[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów , oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 278.


Źródło 3. Jan Pasek, Pamiętniki [fragment]
[...] Lubomirski widział pana [króla Jana Kazimierza bez następcy] […], zawziętość i praktyki Ludwiki królowej, Francuzki [Ludwiki Marii Gonzagi, żony Jana Kazimierza], że koniecznie do wolności naszych chce wprowadzić galicyzm przez wprowadzenie na królestwo jakiegoś fircyka francuskiego, widział, że już i króla ujęto za nos, kiedy pozwolił uniwersały na sejmiki przedsejmowe do województw rozesłać [proponując elekcję za życia panującego] […]. Roku Pańskiego 1665 roznieciła się wojna domowa [...].


wprowadzić galicyzm – narzucić francuską formę rządu, narzucić rządy absolutne

[w:] Jan Pasek, Pamiętniki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s. 352–361.


Źródło 4. Ustawa sejmu o wygnaniu arian z Polski z 1658 roku
Iż jeśliby kto taki znalazł się, który by sektę tę ariańską [...] ważył się wyznawać [...] na gardle ma być karany […]. Chcąc jednak łaskawość naszą pokazać, jeżeliby się który taki znalazł, co by tej sekty swojej wyrzec się nie chciał, takiemu na trzy lata do wyprzedania się pozwalamy. Ale przez ten czas żadnych praktyk swej sekty odprawiać nie powinien i do żadnych funkcji publicznych nie będzie mógł się mieszać.


[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 156.




Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

Wskaż straty terytorialne Rzeczpospolitej w XVII w.


Na podstawie źródła 2.

1. Przypomnij, w jakim trybie zapadały decyzje na sejmie przed 1652 r.
2. Odpowiedz, jaką praktykę w działalności sejmu rozpoczyna wydarzenie opisane w źródle?
3. Co było powodem zerwania sejmu przez Władysława Sicińskiego?
4. W jaki sposób zrywanie sejmów wpływało na życie polityczne kraju?


Na podstawie źródła 3.

1. Odpowiedz, jakie plany reform przedstawił król Jan II Kazimierz Waza?
2. Oceń planowane reformy. Czy mogły usprawnić sposób sprawowania władzy oraz wyeliminować negatywne zjawiska z życia politycznego kraju? Odpowiedź uzasadnij.
3. Jaki był stosunek szlachty do królowej Ludwiki Marii?
4. Skąd Ludwika Maria przybyła do Polski?
5. Czy na opinię o królowej miało wpływ jej pochodzenie? Odpowiedź uzasadnij.
6. Dlaczego doszło do rokoszu Lubomirskiego?
7. Sprawdź jaki był rezultat rokoszu?
8. Dlaczego Jan II Kazimierz Waza abdykował?


Na podstawie źródła 4.

1. Przypomnij, kim byli arianie. Co wiesz o stosunku arian do wojny?
2. Sprawdź, dlaczego arianie zostali wygnani z Polski.
3. Odpowiedz, co groziło za pozostanie przy wierze ariańskiej?
4. Jaką łaskę okazał król arianom? Oceń decyzję króla.
5. Wyjaśnij, w jaki sposób wojny toczone przez Rzeczpospolitą w XVII w. wpływały na postawy religijne Polaków?

Praca domowa

1. Wyjaśnij, dlaczego posłowie zrywający sejm zwykle szybko opuszczali nie tylko salę obrad, ale również miasto, w którym odbywał się sejm.
2. Wyjaśnij, dlaczego w świadomości szlachty, obrona terytorium Rzeczypospolitej w XVII w. zaczęła być utożsamiana z obroną wiary katolickiej.





Praca domowa dla zainteresowanych

Wyszukaj informacje o życiu Jerzego Sebastiana Lubomirskiego. Oceń jego działalność polityczną i wojskową. Czy dokonania Jerzego Sebastiana Lubomirskiego mogą podlegać jednoznacznej ocenie? Odpowiedź uzasadnij.












































Tytuł: Skutki wojen w XVII w. (II)
Opis skrócony: Porozmawiamy o skutkach terytorialnych i politycznych wojen z Rosją, Szwecją i Turcją w XVII w. Dowiemy się o okolicznościach pierwszego zerwania sejmu. Spróbujemy ocenić plany reform Jana Kazimierza Wazy i wyjaśnić, dlaczego nie zostały one poparte przez szlachtę. Zastanowimy się, dlaczego król podjął decyzję o abdykacji. Wyjaśnimy, na czym polegała decentralizacja władzy państwowej.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści liberum veto, rokosz Lubomirskiego, abdykacja Jana II Kazimierza, wygnanie arian, Rzeczpospolita Obojga Narodów
Uwagi metodyczne Proponuję, by zachęcić młodzież do dyskusji: Czym był rokosz – przejawem samowoli szlacheckiej, czy prawnie zagwarantowaną formą protestu przeciw polityce króla? Warto zwrócić uwagę na zagrożenia, które niósł wzrost znaczenia magnatów w Rzeczypospolitej oraz wyjaśnić młodzieży, dlaczego współcześni historycy kwestionują pojęcie „oligarchia magnacka” w odniesieniu do ustroju Rzeczypospolitej, a skłaniają się ku terminowi „rządy klientalne”. Proponuję, by w czasie zajęć uczniowie skorzystali z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. z map Rzeczpospolita w XVII w. Wojny ze Szwecją i Siedmiogrodem; Wojny z Turcją; Wojny z Rosją w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 114–125), lub z mapy Rzeczpospolita w dobie upadku, w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 26).Proponuję, by zachęcić młodzież do dyskusji: Czym był rokosz – przejawem samowoli szlacheckiej, czy prawnie zagwarantowaną formą protestu przeciw polityce króla? Warto zwrócić uwagę na zagrożenia, które niósł wzrost znaczenia magnatów w Rzeczypospolitej oraz wyjaśnić młodzieży, dlaczego współcześni historycy kwestionują pojęcie „oligarchia magnacka” w odniesieniu do ustroju Rzeczypospolitej, a skłaniają się ku terminowi „rządy klientalne”. Proponuję, by w czasie zajęć uczniowie skorzystali z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. z map Rzeczpospolita w XVII w. Wojny ze Szwecją i Siedmiogrodem; Wojny z Turcją; Wojny z Rosją w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 114–125), lub z mapy Rzeczpospolita w dobie upadku, w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 26).

Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci