Granice i terytorium odrodzonej Polski

Linia chronologiczna

Źródło 1. Mapa. Rzeczpospolita Polska w l. 1918 – 1922, CARTE

Źródło 2. Mapa. Rzeczpospolita Polska w Europie międzywojennej, CARTE

Źródło 3. Traktat wersalski [fragmenty]

[…] Art. 88.
W części Górnego Śląska […] mieszkańcy zostaną powołani do wypowiedzenia się poprzez głosowanie, czy życzą sobie przyłączenia do Niemiec, czy też do Polski.
Art. 94.
Na obszarze objętym południową granicą Prus Wschodnich […] mieszkańcy będą powołani do oznaczenia w drodze głosowania państwa, do którego pragną być przyłączeni.
Art. 102.
Główne mocarstwa Sprzymierzone i Stowarzyszone zobowiązują się utworzyć z miasta Gdańska […] wolne miasto. Będzie ono oddane pod opiekę Ligi Narodów.


Traktat wersalski - układ pokojowy kończący I wojnę światową. Wszedł w życie w styczniu 1920 roku. Traktat ustalił granice międzypaństwowe i wprowadził nowy ład w Europie
Liga Narodów – międzynarodowy związek państw, którego celem było likwidowanie sporów między państwami po I wojnie światowej

Źródło 4. Włodzimierz Lenin. O traktacie wersalskim [fragment]

[…] Okazało się, że pokój wersalski prześcignął wszystkie okrucieństwa, do których zdolny był kajzer (cesarz niemiecki), kiedy to on był zwycięzcą. Jednym z powodów, dla którego utrzymuje się ten potworny pokój, jest okoliczność, że Polska dzieli Niemcy na dwie części, gdyż ziemie polskie sięgają do morza. Stosunki między Niemcami a Polską są też w najwyższym stopniu naprężone. Polaków, kiedy prześladują oni ludność niemiecką, popierają wojska i oficerowie Ententy. Pokój wersalski stworzył z Polski państwo buforowe, które ma odgrodzić Niemcy od zetknięcia się z radzieckim komunizmem, i które Ententa traktuje, jako oręż przeciwko bolszewikom […].


Włodzimierz Iljicz Lenin – przywódca przewrotu bolszewickiego w Rosji w 1917 r. pierwszy przywódca Rosji bolszewickiej, ideolog komunistyczny

Źródło 5. Historyk Jan M. Małecki o polskich granicach po I wojnie światowej [ fragment]

[…] Granice, które Polska uzyskała, nie były po części ani naturalne, ani historyczne, przy tym bardzo trudne do obrony w razie wojny i miejscami […] zupełnie sztuczne z gospodarczego punktu widzenia. Zostały zagwarantowane umowami międzynarodowymi, ale stale budziły sprzeciwy u naszych sąsiadów […]. Sam kształt terytorialny państwa wskazywał, iż nie uformowały się w sposób naturalny […].

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Wskaż i nazwij ziemie przyznane Polsce na mocy traktatu wersalskiego w 1919 i 1920 roku.
2. Odpowiedz, z którym sąsiadem, Polska toczyła spór o te obszary.
3. Wskaż ziemie włączone do Polski, które budziły sprzeciw Litwy.
4. Zlokalizuj i nazwij terytorium nieprzyznane Polsce w wyniku przegranego plebiscytu.


Na podstawie źródła 2.

1. Określ położenie międzynarodowe II Rzeczypospolitej.
2. Wymień sąsiadów Polski. Podaj nazwy państw, z którymi Polska miała najdłuższe i najkrótsze granice.



Na podstawie źródła 3.

Wymień ziemie, które straciły Niemcy oraz te, o których przynależności miał zadecydować plebiscyt.
Jaki status miał Gdańsk? Pod czyją kontrolą miał funkcjonować?


Na podstawie źródła 4.

1. Oceń stosunek Lenina do odrodzonego państwa polskiego.
2. Podaj powody utworzenia państwa polskiego, które wskazuje Lenin.
3. Wobec którego narodu, Lenin kieruje swoje słowa „współczucia”? Uzasadnij odpowiedź.


Na podstawie źródła 5.

Czy zgadzasz się z opinią historyka na temat kształtu granic II Rzeczypospolitej? Uzasadnij swoje zdanie.

Praca domowa

Oceń – z uwagi na przebieg granic – z którymi sąsiadami odrodzona Polska miała dobre relacje, a w przypadku których państw, granice stanowiły źródło napięć.