PODGLĄD ATOMU
     
 

Księstwo Warszawskie (II)

Kalendarium

21 grudnia 1807 – wydanie dekretu grudniowego przez Fryderyka Augusta Wettina
30 listopada 1808 – bitwa w wąwozie Somosierra stoczona przez szwoleżerów Armii Księstwa Warszawskiego, pod dowództwem pułkownika Jana Kozietulskiego
19 kwietnia 1809 – bitwa pod Raszynem stoczona przez wojsko Księstwa Warszawskiego z oddziałami austriackimi
15 lipca 1809 – wkroczenie księcia Józefa Poniatowskiego do Krakowa
18 października 1809 – podpisanie pokoju w Schönbrunn, na mocy którego przyłączono do Księstwa Warszawskiego ziemie trzeciego rozbioru austriackiego

Źródło 1. Dekret Fryderyka Augusta Wettina z 21 grudnia 1807 [fragment]
Art. 1. Każdy rolnik […] wolny jest wyprowadzić się z miejsca, w którym dotąd zostawał […].
Art. 5. Rolnik […] wyprowadzający się ze wsi, w której dotąd pozostawał, winien oddać dziedzicowi własność tegoż dziedzica gruntową [ziemię, żywy inwentarz – zwierzęta].


[w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 27, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1958, s. 10.
Źródło 2. January Suchodolski, Bitwa w wąwozie Samosierra (obraz z 1860 r.)

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Battle_of_Somosierra.PNG]

Źródło 3. Pułkownik Józef Paszkowski do marszałka Bernadotte o bitwie pod Raszynem

15 kwietnia [1809] arcyksiążę austriacki [Ferdynand d'Este] wkroczył do Księstwa […]. Z powodu przeważających sił nieprzyjaciela oddziały polskie cofnęły się i połączyły z korpusem księcia Poniatowskiego, który złączył wszystkie oddziały, które miał do dyspozycji i wycofał po jednym batalionie z Serocka i Modlina. Zajął on pozycję przed Falentami i Raszynem, gdzie został zaatakowany przez nieprzyjaciela 19 kwietnia między godziną trzecią i czwartą po południu. Oddziały polskie i saskie […] biły się z wyjątkową odwagą i zajadłością. Trzy razy nieprzyjaciel został odparty i utrzymaliśmy pole bitwy aż do 11 wieczorem, kiedy książę Poniatowski zdecydował się wycofać wojska na szańce miasta (Warszawy), zostawiając w walce jedynie kawalerię. Wczoraj 20 kwietnia […] arcyksiążę zaproponował księciu Poniatowskiemu rozmowy […]. Arcyksiążę oświadczył księciu, że opór w mieście spowodowałby jego zniszczenie i zaproponował porozumienie. […]
Pułkownik Cyprian Godebski [w czasie bitwy] został zabity i jego pułk, który dokazywał cudów odwagi, wiele ucierpiał. Nie ma, ani jednego generała i oficera sztabu księcia, aby on albo jego koń nie był ranny […]. Wszyscy łudzą się nadzieją, że wkrótce przybędą wojska francuskie.


[w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 27, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1958, s. 15–16.


Źródło 4. Wojciech Kossak, Bitwa pod Raszynem

[źródło: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Kossak_W/Images/Raszyn.jpg]








Źródło 5. Mapa. Polacy u boku Napoleona, CARTE

















Źródło 6. Mapa. Księstwo Warszawskie, CARTE

Ćwiczenia
Na podstawie źródła 1.

1. Odpowiedz, czy chłopi mieszkający w Księstwie Warszawskim, po otrzymaniu prawa wolności osobistej, mogli w rzeczywistości z niego skorzystać?
2. Co tracili chłopi zamieszkali na terenie Księstwa Warszawskiego, gdy decydowali się na opuszczenie wsi?


Na podstawie źródła 2.

1. Gdzie zostali wysłani polscy żołnierze w 1808 r.?
2. Dlaczego Hiszpanie występowali przeciwko wojskom Napoleona? Sprawdź, kto był wtedy władcą Hiszpanii.
3. Jakie zadanie otrzymali szwoleżerowie armii Księstwa Warszawskiego? Kto nimi dowodził w czasie przedstawionej na obrazie bitwy? Jakim rezultatem zakończyła się bitwa?
4. Wyjaśnij znaczenie tej bitwy dla działań wojsk napoleońskich w Hiszpanii w 1808 r.


Na podstawie źródła 3.

1. Odpowiedz, kto zaatakował Księstwo Warszawskie w 1809 r.?
2. Gdzie rozegrała się decydująca bitwa?
3. Znajdź na mapie Raszyn i określ jego położenie względem Warszawy.
4. Jakie znaczenie miała bitwa pod Raszynem dla ocalenia stolicy Księstwa?
5. Co świadczyło o ogromnym zaangażowaniu dowódców w czasie tej bitwy?
6. Kto zginął w czasie tej bitwy? Czy pamiętasz, w jakich walkach przed 1809 r. uczestniczył pułkownik Cyprian Godebski?
7. Sprawdź, jaką decyzję podjął książę Józef Poniatowski po rozmowie z arcyksięciem Ferdynandem d'Este.


Na podstawie źródła 4.

1. Odszukaj na obrazie księcia Józefa Poniatowskiego oraz austriackiego dowódcę.
2. Czym różnił się styl dowodzenia prezentowany przez księcia Józefa Poniatowskiego i przez austriackich dowódców?


Na podstawie źródeł 5. i 6.

Wskaż na mapie ziemie, które zostały przyłączone do Księstwa Warszawskiego w wyniku pokoju podpisanego w Schӧnbrunn w 1809 r.

Praca domowa
Wyjaśnij znaczenie powiedzenia: „Napoleon zdjął chłopom kajdany z nóg wraz z butami”.

Praca domowa dla zainteresowanych
1. W 1809 r. zginął w bitwie pod Kockiem, walczący w szeregach armii Księstwa Warszawskiego, Berek Joselewicz. Wyjaśnij, przeciw jakiemu stereotypowi w postrzeganiu Żydów przez Polaków jest skierowany napis na kamieniu pamiątkowym poświęconym Berkowi Joselewiczowi: „Nie szacherką, nie kwaterką, lecz się krwią dorobił sławy”.

2. Ustal, kim była Maria Walewska. Jaką rolę przypisała jej legenda napoleońska?


Tytuł: Księstwo Warszawskie (II)
Opis skrócony: Porozmawiamy o udziale wojsk polskich w walkach na terenie Hiszpanii w 1808 r. Dokonamy analizy fragmentu dekretu grudniowego, wydanego przez księcia warszawskiego, Fryderyka Augusta Wettina i ocenimy znaczenie tego dokumentu dla sytuacji prawnej chłopów w Księstwie Warszawskim. Porozmawiamy o wojnie 1809 r. Ocenimy rolę dowódcy wojsk Księstwa Warszawskiego – księcia Józefa Poniatowskiego. Dowiemy się, jakie skutki terytorialne dla Księstwa Warszawskiego miała wojna z Austrią w 1809 r.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści bitwa w wąwozie Samosierra, bitwa pod Raszynem, książę Józef Poniatowski, pułkownik Jan Kozietulski, Berek Joselewicz, dekret grudniowy, pokój w Schönbrunn, Księstwo Warszawskie, Fryderyk August Wettin, Napoleon I
Uwagi metodyczne Proponuję, by uczniowie zgromadzili informacje o armii Księstwa Warszawskiego – umundurowaniu, dowódcach, bitwach, które stoczyła, a następnie spróbowali ocenić jej wartość bojową, jako jednego z ogniw armii Napoleona. Proponuję, by uczniowie zgromadzili informacje o armii Księstwa Warszawskiego – umundurowaniu, dowódcach, bitwach, które stoczyła, a następnie spróbowali ocenić jej wartość bojową, jako jednego z ogniw armii Napoleona.
Warto podkreślić tragizm sytuacji polskich żołnierzy walczących z powstańcami w Hiszpanii. Proponuję także, by uczniowie obejrzeli fragment filmu Andrzeja Wajdy, Popioły, ukazujący bitwę w wąwozie Somosierra [http://www.youtube.com/watch?v=IjuaW9ZMZPM].
W czasie zajęć, proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. z mapy Księstwo Warszawskie w Ilustrowanym atlasie historii Polski, (Demart, Warszawa 2006, s. 176.) lub z mapy Udział wojsk polskich w walkach europejskich na przełomie XVIII i XIX w. w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 32).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci