Rabacja galicyjska

Kalendarium

19 lutego 1848	– początek rzezi galicyjskiej; do końca lutego zniszczono 500 dworów (w cyrkule tarnowskim uległo zagładzie 90% dworów), zamordowano od 1200 do 3000 osób
19 kwietnia 1848	– internowanie Jakuba Szeli, następnie deportowanie go na Bukowinę

Źródło 1. Mapa. Rzeczpospolita Krakowska i rabacja galicyjska w 1846 r., CARTE

Źródło 2. Antoni Tessarczyk, Rzeź galicyjska 1846

Osławiony dowódca mordów galicyjskich [Jakub Szela] posiadał niezaprzeczenie nieograniczoną i udzieloną sobie władzę, którą oprócz w własnym Tarnowskiem i w inne rozciągał cyrkuły […]. Na kilka tygodni przed wybuchem bywał często w cyrkule i miewał poufne ze starostą Breindl rozmowy, po czym z gromadami po wsiach umawiał się; wybierał do tego tylko zaufanych chłopów i wójtów […] dowódców nadawał z [żołnierzy czasowo zwolnionych do domu], uwolnionych z kryminału lub zbiegów. On oznaczał miejsca do zebrania i napadów i poszczególne osoby do wytępienia podawał. Sam to często powtarzał […], że ma taką moc, jak drugi arcyksiążę w Galicji i że mu wolno było […] robić, co mu się podoba, ze szlachtą. Gdy rozkazy wydawał i przemawiał do band chłopów, to im zawsze pokazywał jakieś papiery i druki z pieczęciami, mówiąc, iż to są cesarskie rozkazy. Hasłem jego były słowa: „Bóg i cesarz”.


Antoni Tessarczyk (1799–1869) – krakowski publicysta i nauczyciel

[w:] Grzegorz Chomicki, Leszek Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001, s. 167–194–195.

Źródło 3. Rzeź galicyjska [rycina z epoki]

[źródło: http://www.przekroj.pl/galeria/863762.html]

Źródło 4. Jan Lewicki, Scena z rabacji w Galicji w 1846 r. [przed 1871 r.]

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Galician_slaughter_in_1846.PNG]

Źródło 5. Kornel Ujejski, Chorał

[…]
O Panie, Panie! Ze zgrozą świata
Okropne dzieje przyniósł nam czas:
Syn zabił matkę, brat zabił brata,
Mnóstwo Kainów jest pośród nas.
Ależ, o Panie! Oni niewinni,
Choć naszą przyszłość cofnęli wstecz,
Inni szatani byli tam czynni,
O! rękę karaj, nie ślepy miecz!

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

Wskaż na mapie Galicję oraz Tarnów – obszary, na których miała miejsce rzeź galicyjska.


Na podstawie źródła 2.

1.W porozumieniu z kim działał Jakub Szela?
2. Wskaż fragmenty tekstu świadczące o porozumieniu Jakuba Szeli z władzami zaborczymi.
3. Wyjaśnij, przeciwko komu wystąpiły bandy chłopów w Galicji w 1846 r.?
4. Odpowiedz, dlaczego Austriakom zależało na sprowokowaniu wystąpień chłopów przeciwko szlachcie w 1846 r.?


Na podstawie źródła 3.

Wyjaśnij, w jaki sposób autor ryciny udokumentował fakt, że do rzezi galicyjskiej doszło z inspiracji władz austriackich?


Na podstawie źródła 4.

1. Odpowiedz, za co chłopi otrzymywali zapłatę od władz zaborczych?
2. Jakie konsekwencje miała rabacja dla stosunków między szlachtą i chłopami w Galicji w II połowie XIX w.?


Na podstawie źródła 5.

Odpowiedz, kogo autor wiersza obwinia za wydarzenia, do których doszło w Galicji w 1846 r.?

Praca domowa

Zgromadź informacje o losach Jakuba Szeli po 1846 r.

Rabacja galicyjska