PODGLĄD ATOMU
|
|
|
|
„A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”, czyli o pięknie mowy polskiej
| Linia chronologiczna |
| Źródło 1. Mapa |
| Źródło 2. Mikołaj Rej. Portret ze Źwierciadła, 1568 r. |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Miko%C5%82aj_Rej.PNG]
| Źródło 3. Mikołaj Rej. Figliki |
Co niedźwiedzią skórę szacowali
Dwa obeszli niedźwiedzia, więc sobie szeptali,
Szacując, zacz by onę [za tę] skórę w mieście dali.
Puści się niedźwiedź do nich. Jednego połapił [złapał],
A drugi się na drzewo ochotnie pokwapił.
A ten duszę zataił, niedźwiedź stojąc słucha.
Skoczył precz, a ten pyta: "- Coś szeptał u ucha?"
"- Mówił, bym ci nie wierzył, a to pilnie chował,
Póki nie mam, bym cudzej skóry nie szacował."
[źródło: http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=25524&s=1]
| Źródło 4. Jan Kochanowski. Fragment witraża z Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kochanowski_witraz.jpg] | Źródło 5.Rycina z XIX wieku. Jan Kochanowski pod ulubioną lipą |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:POL_Jan_Kochanowski.jpg]
| Źródło 6. Fotografia. Pomnik Jana Kochanowskiego dłuta Mieczysława Weltera przed muzeum poety w Czarnolesie |
[źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/15/Poland_Czarnolas_-_Kochanowski%27s_Museum.jpg]
| Źródło 7. Jan Kochanowski. Fraszki |
Na lipę
Gościu, siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie!
Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,
Choć się nawysszej [najwyżej] wzbije, a proste promienie
Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.
Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,
Tu słowicy [słowiki], tu szpacy [szpaki] wdzięcznie narzekają.
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który po tym szlachci pańskie stoły.
A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie[dobrze],
Że człowiekowi łacno łatwo] słodki sen przypadnie.
Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie [uważa]
Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie
w hesperyskim sadzie — w ogrdzie Hesperyd rosły, według podań greckich, drzewa o złotych owocach
Na dom w Czarnolesie
Panie, to moja praca, a zdarzenie Twoje;
Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!
Inszy niechaj pałace marmurowe mają
I szczerym złotogłowem ściany obijają,
Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym,
A Ty mię zdrowiem opatrz i sumnieniem czystym,
Pożywieniem uczciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością
złotogłów – rodzaj bogatej tkaniny, wyszywanej złotą nicią
| Źródło 8. Jan Matejko. Portret Jana Frycza Modrzewskiego, fragment obrazu Unia Lubelska z 1869 r. |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Andrzej_Frycz_Modrzewski.JPG]
| Źródło 9. Andrzej Frycz Modrzewski. O naprawie Rzeczypospolitej [fragment] |
[…] Swarom, waśniom i nienawiściom […] nie trzeba przywykać [nie prowadzić], lecz cichości, pokoju i zgody pilnować.
| Ćwiczenia |
Do XVI wieku polscy poeci tworzyli głównie w języku łacińskim. Jednym z pierwszych autorów piszących w języku polskim był Mikołaj Rej. Jak rozumiesz słynne zdanie poety „ A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”.
Na podstawie źródła 1.
1. Wskaż na mapie miasta, w których młodzież szlachecka mogła zdobyć wykształcenie.
2. Wyjaśnij, dlaczego sieć szkół średnich i akademii w XVI-wiecznej Polsce była nierównomierna.
Na podstawie źródła 3.
Fraszkę Mikołaja Reja można zobrazować powiedzeniem „ Nie dziel skóry na niedźwiedziu”. Wskaż sytuacje, do których odnosi się to przysłowie.
Na podstawie źródeł 5-7.
1. Opowiedz, w jaki sposób lipa czarnoleska zachęca wędrowca do odpoczynku.
2. Jak sądzisz, dlaczego Jan Kochanowski tak chętnie siadywał pod rozłożystymi konarami lipy?
3. Czy obraz, fotografia i fraszki zachęcają nas do odwiedzin w Czarnolesie?
4. O co poeta prosi Boga? Czym, według Ciebie, mogą być te słowa?
Na podstawie źródła 9.
Opowiedz, jakich wskazówek udziela Polakom Andrzej Frycz Modrzewski. Czy słowa pisarza są nadal aktualne?
| Praca domowa |
W jaki sposób, jako uczeń, dbasz o piękno języka polskiego? Przygotuj wypowiedź, którą przedstawisz na następnej lekcji.
Tytuł:
|
„A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”, czyli o pięknie mowy polskiej |
Opis skrócony:
|
Poznamy twórczość wybitnych twórców Złotego Wieku, dowiemy się, jak wyglądała edukacja młodzieży w XVI wieku, zapamiętamy, że rozkwit polszczyzny nastąpił w Odrodzeniu. |
Autor(rzy):
|
Małgorzata Soczewicz |
Hasła treści
|
Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Czarnolas, Andrzej Frycz Modrzewski |
Uwagi metodyczne
|
Warto zainicjować z uczniami zabawę językową. Można prześledzić ewolucję języka polskiego podając przykłady literackie omawiane na lekcji. Uczniowie wskazują słowa, które wyszły z użycia i odgadują ich znaczenie. Warto podkreślić znaczenie dzieł renesansowych twórców dla rozwoju pięknej polszczyzny, oraz uwrażliwić uczniów na poprawność językową. Proponuję skorzystanie z map: Rzeczpospolita szlachecka w Atlasie historycznym dla szkół podstawowych (Nowa Era, Warszawa 2012, s. 37. lub Rzeczpospolita szlachecka w Atlasie historycznym (PPWK, Warszawa 1999, s. 19.).Warto zainicjować z uczniami zabawę językową. Można prześledzić ewolucję języka polskiego podając przykłady literackie omawiane na lekcji. Uczniowie wskazują słowa, które wyszły z użycia i odgadują ich znaczenie. Warto podkreślić znaczenie dzieł renesansowych twórców dla rozwoju pięknej polszczyzny, oraz uwrażliwić uczniów na poprawność językową. Proponuję skorzystanie z map: Rzeczpospolita szlachecka w Atlasie historycznym dla szkół podstawowych (Nowa Era, Warszawa 2012, s. 37. lub Rzeczpospolita szlachecka w Atlasie historycznym (PPWK, Warszawa 1999, s. 19.).
|
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)
|
45 |
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)
| 60 |
|
| |
|
|
|
|
Dodaj nowe atomy
|
Schowek
|
Liczba atomów w schowku: 0
|
|
Twoje podręczniki
|
Liczba zapisanych zestawów:
0
|
|
Plan roczny:
|
Twoja liczba godzin w roku: ustaw
Liczba godzin w schowku:
Minimalny czas realizacji: 0,00
Maksymalny czas realizacji:0,00
|
|
|