PODGLĄD ATOMU
     
 

Wisłą do Gdańska, czyli rzecz o gospodarce Polski w XVI w.


Linia chronologiczna



Źródło 1. Mapa. Polska i Litwa w XVI w., CARTE



Źródło 2. Cudzoziemcy o miastach polskich w XVI w. [fragment]

Główniejsze miasta są w Małopolsce: Kraków, największe i najpiękniejsze ze wszystkich miast polskich, bo mające większą część domów murowanych z cegły i bardzo piękny zamek królewski, gdy wszystkie inne miasta są drewniane. Po Krakowie najpierwsze są; Lublin, Lwów i Kamieniec Podolski.
W Wielkopolsce: Poznań, w Prusach Królewskich [na Pomorzu] Gdańsk, bardzo piękne, ludne i dobrze zbudowane miasto, dlatego, że jest jednym z najgłówniejszych portów Morza Północnego i Bałtyckiego, Toruń i Gniezno […].



Źródło 3. Związek Gdańska z Polską. Izaak van den Blocke. Wielka Sala Rady, zwana Salą Czerwoną, Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku (1608)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Apoteoza_Gdanska.jpg]







Źródło 4. Fotografia. Gdańsk. Stare nabrzeże portowe z Żurawiem
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:D%C5%82ugie_Pobrze%C5%BCe_in_Gda%C5%84sk_(Mot%C5%82awa).jpg]

żuraw – tu: dźwig portowy, służący do załadunku towarów i stawiania masztów na statkach
Źródło 5. Wilhelm August Stryowski. Flisacy nad Wisłą (obraz z 1881r.)

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Stryowski-Flisacy_nad_Wisla.jpg]

Źródło 6. Spław zboża Wisłą. Rycina z epoki


[źródło: http://cpx.republika.pl/handel.htm#Transport

Źródło 7. Fotografia. Kazimierz Dolny nad Wisłą. Spichlerz zbożowy Mikołaja Przybyły z XVI w.


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kazimierz_Dolny-Spichlerz.jpg]

Źródło 8. Juliusz Ruggieri o handlu Polski w drugiej połowie XVI w. [fragment]

Polska prowadzi handel nie tylko z sąsiadami, lecz i z odleglejszymi krajami […]. Cały prawie handel skupiony jest w Gdańsku, porcie nad Morzem Bałtyckim, należącym do króla polskiego. W sierpniu odbywa się tu wielki jarmark św. Dominika […] i wtedy do portu zawija przeszło 400 okrętów naładowanych winem francuskim i hiszpańskim, jedwabiem, oliwą, cytrynami, konfiturami hiszpańskimi, korzeniami portugalskimi, cyną i suknem angielskim. Zastają w Gdańsku magazyny pełne pszenicy, żyta i innego zboża, lnu, konopi, wosku, miodu, potażu, drzewa do budowy, solonej wołowiny […], którymi kupcy rozładowane swoje okręty na powrót ładują […] Zboże zaś i inne płody spławiają [szlachta polska] do Gdańska na wiosnę i sprzedają […] kupcom gdańskim, którzy składają je w swoich magazynach na następny jarmark, a że oni sami tylko mogą prowadzić ten handel, są niezmiernie bogaci i nie masz miasta, z którego by król polski mógł mieć więcej pieniędzy […].


korzenie – tu: przyprawy np. cynamon, imbir, wanilia, pieprz
potaż – substancja pochodząca ze spalania drewna, służyła do wyrobu m.in. mydła i szkła
Ćwiczenia

Na podstawie źródeł 1-2.

1.Wskaż na mapie rzeki, którymi spławiano zboże do Gdańska. Podaj ich nazwy.
2.Na mapie pokaż najważniejsze miasta, w których powstały porty rzeczne.
3.Wśród miast wymienionych w tekście źródłowym są ośrodki leżące nad rzekami. Zlokalizuj je na mapie zamieszczonej w tym rozdziale albo na mapie w szkolnym atlasie historycznym
4. Odpowiedz, które miasta Rzeczypospolitej wzbudzały szczególny podziw wśród cudzoziemców i dlaczego?


Na podstawie źródła 3.

1. Wskaż element obrazu potwierdzający zdanie, że Gdańsk był dla Polski „oknem na świat”.
2. Zakreśl ten fragment obrazu, który ilustruje udaną transakcję handlową między kupcem a szlachcicem. Czy kupiec jest gdańszczaninem, czy cudzoziemcem – jak myślisz?
3. Odszukaj na obrazie fontannę, symbol Gdańska. W której części miasta możemy ją dziś obejrzeć?


Na podstawie źródła 3.
Odpowiedz, które fragmenty zabudowy miejskiej świadczyły o zamożności kupców gdańskich.


Na podstawie źródeł 5-6.

Czym zajmowali się flisacy? Co decydowało o powodzeniu ich pracy?


Na podstawie źródła 8.

Wymień towary sprowadzane do Polski. Ustal, skąd one pochodziły. Uzasadnij, że Rzeczypospolita w XVI wieku była spichlerzem Europy.

Praca domowa
Poszukaj w zasobach Internetu ilustracji pomnika flisaka w Toruniu. Z tą postacią wiąże się ciekawa legenda. Zapoznaj się z nią.
Ustal, gdzie obecnie w Polsce możemy zobaczyć flisaków przy pracy.

Tytuł: Wisłą do Gdańska, czyli rzecz o gospodarce Polski w XVI w.
Opis skrócony: Prześledzimy na mapie wiślany szlak handlowy. Poznamy pracę flisaków. Ustalimy przyczyny rozwoju i bogactwa Gdańska. Uzasadnimy, że Gdańsk był bardzo ważnym miastem dla Rzeczypospolitej. Dowiemy się też, które towary przypływały morzem do Gdańska, a które z kolei Europa chętnie kupowała od nas.
Autor(rzy): Małgorzata Soczewicz
Hasła treści Gdańsk, Żuraw Gdański, spichlerz, flisak, folwark szlachecki
Uwagi metodyczne Jest to kolejna lekcja poświęcona wnikliwej analizie źródeł tekstowych i ikonograficznych. Warto wykorzystać obraz Apoteoza Gdańska. Na użytek lekcji stosujemy jego uproszczoną nazwę. To dobra okazja do ćwiczeń ze spostrzegawczości, ale przede wszystkim do wspólnego stawiania pytań i poszukiwania odpowiedzi. Można zaproponować uczniom wspólne ustalenie listy towarów i produktów, z których współcześnie słynie Polska. Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach: mapa Gospodarka Rzeczypospolitej w XVI w. w Atlasie historycznym dla gimnazjów (PPWK, Warszawa 2001, s. 31.) lub mapa w Historycznym Atlasie Polski (Wyd. Baran i Suszyński, Kraków 1996, s. 96-97.).Jest to kolejna lekcja poświęcona wnikliwej analizie źródeł tekstowych i ikonograficznych. Warto wykorzystać obraz Apoteoza Gdańska. Na użytek lekcji stosujemy jego uproszczoną nazwę. To dobra okazja do ćwiczeń ze spostrzegawczości, ale przede wszystkim do wspólnego stawiania pytań i poszukiwania odpowiedzi. Można zaproponować uczniom wspólne ustalenie listy towarów i produktów, z których współcześnie słynie Polska. Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach: mapa Gospodarka Rzeczypospolitej w XVI w. w Atlasie historycznym dla gimnazjów (PPWK, Warszawa 2001, s. 31.) lub mapa w Historycznym Atlasie Polski (Wyd. Baran i Suszyński, Kraków 1996, s. 96-97.).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)

 
Dodaj nowe atomy
Schowek

Twoje podręczniki
Liczba zapisanych zestawów:

0


Plan roczny:
Twoja liczba godzin w roku: ustaw
Liczba godzin w schowku:
Minimalny czas realizacji: 0,00
Maksymalny czas realizacji:0,00
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci