PODGLĄD ATOMU
     
 

Reformacja w Polsce


Kalendarium


1572 - 1573 – pierwsze bezkrólewie
1573 - uchwalenie konfederacji warszawskiej



Źródło 1. Mandat Zygmunta I Starego z 1540 r. do starostów o zwalczaniu herezji luterańskiej

Minęło już kilka lat, gdy z powodu szerzenia zarazy luterańskiej wydaliśmy byli […] mandat, aby zapowiedział wszystkim […] by nie odważyli się podróżować do Wittenbergi albo do tych miejsc, w których istniałoby jakieś podejrzenie herezji, lub też wysyłać tam swoje dzieci […]. Jednakże donoszą nam, że istnieją niektórzy, którzy […] przebywają w takich miejscach, które im przez nas zostały zakazane, umysł swój nasycają spaczonymi naukami i stamtąd powracając usiłują zarazki, które wchłonęli, wszczepić innym. Rzecz ta wydaje się nam zgoła nie do zniesienia. Dlatego polecamy […] abyś kazał […] wszystkim ponownie ogłosić pod karą gardła […] i utraty wszystkich dóbr, aby nie odważyli się dzieci swoje posyłać albo do Wittenbergi, albo do Lipska, albo wreszcie do jakichkolwiek miejsc podejrzanych o herezję […].
Chcemy, aby z równą uwagą Wierność Wasza baczyła na to, aby nie były wwożone do naszego królestwa jakie książki zarażone zarazą luterańską […].


[w:] Teresa Maresz, Krzysztof Juszczyk, Historia w źródłach – nie tylko pisanych dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Starożytność i średniowiecze, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2004, s. 190.

Źródło 2. Paweł z Wizny (arianin), Ideologia społeczna arian

[…] Poddanych niektórzy trzymają, a niektórzy i niewolną czeladź [służbę] dotąd mają i w niewoli ją przeciw Bożemu słowu dzierżą […]. [W]iernemu nie godzi się mieć poddanych, a daleko mniej niewolników i niewolnic; gdyż to jest rzecz pogańska panować nad swoim bratem, potu jego albo raczej krwi używać. Ano Pismo Święte jaśnie świadczy, że Bóg z jednej krwi uczynił wszytek rodzaj człowieczy; wedle czego wszyscy jesteśmy sobie równi; bo jeśliśmy wszyscy z jednej krwi, tedyśmy wszyscy sobie bracia. A jeśli bracia, a jakoż może brat nad bratem panować? Jako może jego potu używać? […]

[w:] Teresa Maresz, Krzysztof Juszczyk, Historia w źródłach – nie tylko pisanych dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Starożytność i średniowiecze, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2004, s. 191.

Źródło 3. Uchwała konfederacji warszawskiej z 1573 r.

W Rzeczypospolitej naszej jest [wielość religii chrześcijańskich] […], aby z tej przyczyny między ludźmi [bunt] się nie wszczął, który po inszych królestwach jaśnie widzimy, obiecujemy to sobie wspólnie [za nas i potomków naszych] na wieczne czasy pod obowiązkiem przysięgi […] pokój między sobą zachować, a dla różnej wiary i odmiany w kościołach krwi nie przelewać, ani karać konfiskatą dóbr […] i zwierzchności żadnej ani urzędowi do takowego [postępowania] żadnym sposobem nie pomagać […].
Wszakże przez tą konfederację naszą zwierzchności żadnej panów nad poddanymi ich, tak panów duchownych jako i świeckich nie [kasujemy] […].

[w:] Teresa Maresz, Krzysztof Juszczyk, Historia w źródłach – nie tylko pisanych dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Starożytność i średniowiecze, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2004, s. 192.

Źródło 4. Akt konfederacji warszawskiej [fotografia dokumentu]


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Akt_Konfederacji_Warszawskiej.jpg]

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Odpowiedz, jaki był stosunek Zygmunta I Starego do wiary luterańskiej?
2. Dlaczego zabraniano podróżowania do Wittenbergi?
3. Jakie kary groziły za złamanie przedstawionych zakazów?
4. Czego jeszcze – oprócz podróży do miejsc podejrzanych o herezję – zabraniano?
5. Kto miał dopilnować, aby decyzja króla była podana do powszechnej wiadomości?


Na podstawie źródła 2.

1. Odpowiedz, czego arianie zabraniali chrześcijanom?
2. Jakie argumenty podał Paweł z Wizny dla poparcia swojej tezy?
3. Dlaczego szlachta wyznania ariańskiego nosiła drewniane miecze?
4. Dlaczego społeczna ideologia arian była niebezpieczna dla ówczesnego porządku społecznego?


Na podstawie źródła 3.

1. Wyjaśnij, dlaczego tolerancja religijna stała się przedmiotem dyskusji w czasie pierwszej wolnej elekcji? Czego obawiała się szlachta różnowiercza?
2. Odpowiedz, jakie postanowienie zawierał akt konfederacji warszawskiej?
3. Czy akt konfederacji warszawskiej zawierał postanowienia dotyczące równych praw politycznych (np. dostępu do urzędów) szlachty katolickiej i protestanckiej?
4. Czy brak takich postanowień był słabością porozumienia zawartego w 1573 r.?
5. Czy znasz inne dokumenty, podpisywane w państwach europejskich w dobie nowożytnej, regulujące stosunki wyznaniowe wśród poddanych?


Na podstawie źródła 4.

Sprawdź, gdzie jest przechowywany dokument prezentowany na fotografii.
Wyjaśnij, dlaczego do dokumentu doczepiono aż tyle pieczęci.

Praca domowa

1. Wyjaśnij, dlaczego Rzeczpospolitą Obojga Narodów nazywano „państwem bez stosów”.
2. Wyjaśnij, dlaczego w Polsce, luteranizm rozwijał się przede wszystkim wśród mieszczan, a kalwinizm wśród szlachty.
















Reformacja w Polsce


Tytuł: Reformacja w Polsce
Opis skrócony: Porozmawiamy o rozwoju reformacji w Polsce, a także o stosunku władców polskich do różnowierców. Przeanalizujemy treść aktu konfederacji warszawskiej i ocenimy znaczenie konfederacji warszawskiej dla zachowania tolerancji religijnej w Polsce. Zastanowimy się, dlaczego Rzeczpospolitą XVI wieku nazywano „państwem bez stosów”.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści reformacja w Polsce, arianizm, konfederacja warszawska, Rzeczpospolita Obojga Narodów, demokracja szlachecka, pierwsza wolna elekcja
Uwagi metodyczne Warto zwrócić uwagę uczniów na stosunki religijne panujące w Rzeczypospolitej w XVI w. oraz w innych państwach Europy Zachodniej (Niemcy, Francja). Należy wydobyć różnice oraz zapytać uczniów, czy wiedzą, jak byli traktowani przedstawiciele innych wyznań i religii (np. żydzi) w XVI w. w państwach ich pobytu. Proponuję także wykorzystać na lekcji mapy zamieszczone w powszechnie dostępnych atlasach, np. Kościoły i związki wyznaniowe ok. 1570 r. w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 88.) lub Rzeczpospolita szlachecka w XVI w. w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 20–21.).Warto zwrócić uwagę uczniów na stosunki religijne panujące w Rzeczypospolitej w XVI w. oraz w innych państwach Europy Zachodniej (Niemcy, Francja). Należy wydobyć różnice oraz zapytać uczniów, czy wiedzą, jak byli traktowani przedstawiciele innych wyznań i religii (np. żydzi) w XVI w. w państwach ich pobytu. Proponuję także wykorzystać na lekcji mapy zamieszczone w powszechnie dostępnych atlasach, np. Kościoły i związki wyznaniowe ok. 1570 r. w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 88.) lub Rzeczpospolita szlachecka w XVI w. w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 20–21.).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Dodaj nowe atomy
Schowek

Twoje podręczniki
Liczba zapisanych zestawów:

0


Plan roczny:
Twoja liczba godzin w roku: ustaw
Liczba godzin w schowku:
Minimalny czas realizacji: 0,00
Maksymalny czas realizacji:0,00
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci