PODGLĄD ATOMU
     
 

W obronie ojczystej mowy. Polskie dzieci z Wrześni

Źródło 1. Mapa. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX w., CARTE


Źródło 2. Postanowienia dotyczące nauczania w szkołach ludowych w Poznańskiem z 1873 roku [fragment]

1. Językiem nauczania wszystkich przedmiotów, z wyjątkiem religii i śpiewu kościelnego, jest język niemiecki. Językiem polskim można się posługiwać pomocniczo tylko o tyle, o ile jest to niezbędne dla zrozumienia przedmiotu nauczania.
2. Nauka religii i śpiewu kościelnego dla dzieci mówiących po polsku ma być udzielana w języku ojczystym. Jeśli jednak znają one język niemiecki na tyle, że mogą zrozumieć udzielane w nim wyjaśnienia […] wprowadzić również nauczanie tych przedmiotów w języku niemieckim […].


Źródło 3. Wiersz dzieci z Wrześni [fragment]

[…] My z Tobą Boże rozmawiać chcemy,
lecz Vater unser” nie rozumiemy
i nikt nie zmusi nas Ciebie tak zwać,
boś ty nie Vater, lecz Ojciec nasz […]
[źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Strajk_dzieci_wrzesi%C5%84skich]


Źródło 4. Fotografia. Dzieci wrzesińskie broniące języka polskiego podczas strajku w 1901 roku


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wrzesnia.jpg]



Źródło 5. Mowa prokuratora w procesie o strajk dzieci polskich we Wrześni z 1901 roku [fragment]

[…] Naprężenie, które się rozwija pomiędzy żywiołem niemieckim a polskim i coraz więcej się potęguje przez walkę w prasie, zgromadzeniach i innych okolicznościach. Ta walka stała się tak żywa, że rząd musiał stanąć po jednej stronie – ażeby bronić niemczyzny, a wypierać polskość. Jednym właśnie ze środków obronnych jest udzielanie nauki religii w wyższych oddziałach szkół ludowych w języku niemieckim […] opór ujawnia się na polskich zebraniach, w prasie polskiej […]. To samo pokazało się we Wrześni. Dzieci nie odpowiadały na pytania zadawane im po niemiecku […], nawet ostentacyjnie odmówiły przyjęcia podręczników do nauki religii, które miano im bezpłatnie rozdać, powiedziały przy tym: jesteśmy Polakami i nie chcemy się uczyć tej niemieckiej religii […]. Potem nastąpiły naprzód łagodne, następnie zaś surowe napomnienia, na koniec zagrożono karami, nareszcie wykonano je pozostawiając dzieci w kozie i poddając je chłoście […].


koza – potoczna nazwa aresztu dla uczniów w szkołach w zaborze niemieckim i rosyjskim
chłosta – kara cielesna


Źródło 6. List otwarty Henryka Sienkiewicza w obronie rodziców i dzieci wrzesińskich [fragment]

Zapadł niesłychany wyrok! Nie podniesiono na żadnego ze szkolnych katów ręki, nie było napaści ani czynów przemocy, a jednak rodziców tych małych dzieci skatowanych przez pruską szkołę sądy pruskie ukarały długim więzieniem za to, że pod wpływem rozpaczy i litości wypowiedzieli zbyt głośno słowa oburzenia przeciw takiej szkole i takim nauczycielom […]. W ogóle wytrwać! A w szczególności pomóc tym, którzy się stali bezpośrednimi ofiarami łotrostwa i przemocy. Po skatowaniu dzieci skazano na więzienie rodziców, którzy pracowali na ich chleb. Czy chodziło również o to, by bohaterskie dzieci pomarły z głodu? Niech się więc poruszą serca wszystkich naszych matek! Dajmy chleba dzieciom, przynieśmy pociechę rodzicom, że ich nieszczęsne dzieci nie będą zmuszone żebrać. Prawo Boże, prawo chrześcijańskie, nakazuje nam litość nad dziećmi, wszystkimi, a cóż dopiero, gdy chodzi o takie dzieci. Dołączam do niniejszego listu dwieście koron na chleb dla ofiar.















Źródło 7. Fotografia. Pomnik Dzieci Wrzesińskich


[źródło: ttp://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Pomnik_Dzieci_Wrzesi%C5%84skich_we_Wrze%C5%9Bni.jpg]

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.
1. Wskaż na mapie ziemie zaboru pruskiego oraz Wrześnię – miejscowość, w której uczniowie, wykazując się wielkim hartem ducha i odwagą, stanęli w obronie języka polskiego.
2. Które obszary poddane były planowej germanizacji? Wskaż je, posługując się nazwami geograficznymi.


Na podstawie źródła 2.

1. Uzasadnij, że rząd niemiecki (Cesarstwa Niemieckiego) prowadził planową politykę wynaradawiania Polaków w zaborze pruskim.
2. Odpowiedz, dlaczego zakaz posługiwania się językiem polskim stanowił największe zagrożenie dla dzieci i młodzieży?


Na podstawie źródeł 3.- 5.

Do Panteonu bohaterów walki o polskość weszły dzieci, uczniowie szkoły ludowej we Wrześni. Opowiedz o tych dramatycznych wydarzeniach.


Na podstawie źródła 6.

1. Prześladowania dzieci we Wrześni przez rząd niemiecki, wyzwoliły liczne protesty znanych i cenionych Polaków. Wyjaśnij, o co apelował Henryk Sienkiewicz w swoim liście? Gdzie mógł zamieścić ten list, aby dotrzeć do jak największej liczby odbiorców?
2. Odpowiedz, czy represje rządu niemieckiego wobec polskich dzieci i młodzieży okazały się skuteczne?

Praca domowa

1. Znamy imiona i nazwiska małych bohaterów strajku wrzesińskiego. O czym mogły rozmawiać dzieci przed tą dramatyczną lekcją religii?
2. Wyszukaj informacje na temat okoliczności powstania wiersza Marii Konopnickiej, pt. Rota. Dlaczego ten utwór do dziś wyzwala u większości Polaków wzruszenie i patriotyczny nastrój?































Tytuł: W obronie ojczystej mowy. Polskie dzieci z Wrześni
Opis skrócony: Dowiemy się, w jaki sposób zaborca pruski walczył z polskością w Poznańskiem. Poznamy dramatyczne wydarzenia w szkole we Wrześni w 1901 roku. Porozmawiamy o bohaterstwie waszych rówieśników z początku XX wieku.
Autor(rzy): Małgorzata Soczewicz
Hasła treści germanizacja, Września, dzieci wrzesińskie, strajk, represje, Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Rota
Uwagi metodyczne Lekcja przedstawia niezwykle ważne wydarzenie w długoletniej walce Polaków w obronie brutalnie niszczonej polskości w zaborze pruskim (od 1871 obszar Cesarstwa Niemieckiego). Bohaterami tamtych wydarzeń były dzieci. Warto tak zaplanować i przeprowadzić zajęcia, aby uruchomić u uczniów empatię i wrażliwość. Skuteczną metodą może okazać się inscenizacja strajku szkolnego. Ponieważ temat porusza kwestie religii i stosowania kar cielesnych, zalecam rozwagę i takt. Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach [np.: Walka o język, szkolnictwo i kulturę. Atlas historyczny. Gimnazjum. PPWK, Warszawa, 2001, s. 49].Lekcja przedstawia niezwykle ważne wydarzenie w długoletniej walce Polaków w obronie brutalnie niszczonej polskości w zaborze pruskim (od 1871 obszar Cesarstwa Niemieckiego). Bohaterami tamtych wydarzeń były dzieci. Warto tak zaplanować i przeprowadzić zajęcia, aby uruchomić u uczniów empatię i wrażliwość. Skuteczną metodą może okazać się inscenizacja strajku szkolnego. Ponieważ temat porusza kwestie religii i stosowania kar cielesnych, zalecam rozwagę i takt. Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach [np.: Walka o język, szkolnictwo i kulturę. Atlas historyczny. Gimnazjum. PPWK, Warszawa, 2001, s. 49].
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)

 
Dodaj nowe atomy
Schowek

Twoje podręczniki
Liczba zapisanych zestawów:

0


Plan roczny:
Twoja liczba godzin w roku: ustaw
Liczba godzin w schowku:
Minimalny czas realizacji: 0,00
Maksymalny czas realizacji:0,00
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci