Rewolucja przemysłowa na ziemiach polskich
 | Linia chronologiczna |
 | Źródło 1. Mapa. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX w. |
| Źródło 2. Władysław Reymont, Ziemia Obiecana [fragment] |
[…] Słońce świeciło jaskrawo nad Łodzią, nad tysiącami kominów, co stały w ciszy niedzielnego odpoczynku […] Masy robotników, poubieranych świątecznie w letnie, jasne ubrania […] zalewały Piotrkowską, ciągnęli sznurami z bocznych ulic i tłoczyli się na trotuarach tym ciężkim ruchem masy […]. Tłumy robotników rozpłynęły się, zaczęły natomiast zapychać trotuary inne tłumy; tłumy ubrane elegancko, damy w modnych kapeluszach, w bogatych okrywkach, mężczyźni w długich, czarnych paltach, Żydzi w długich surdutach zabłoconych, Żydówki przeważnie piękne w aksamitach, którymi zamiatały błoto na trotuarach […]. Liczne rusztowania, stojące przed nowo wznoszonymi lub nadbudowanymi domami, spychały wszystkich w błoto ulicy […].
| Źródło 3. Tabela. Liczba ludności Łodzi w XIX w. |
| XIX w. |
Liczba ludności |
| 1810 |
514 |
| 1815 |
799 |
| 1821 |
1855 |
| 1830 |
4343 |
| 1850 |
15764 |
| 1857 |
27890 |
| 1860 |
32639 |
| 1865 |
40121 |
| 1872 |
100 000 |
| 1886 |
232 000 |
| 1897 |
283 000 |
| 1900 |
314 000 |
[na podstawie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ludno%C5%9B%C4%87_%C5%81odzi]
| Źródło 4. Fotografia. Łódź. Fabryka włókiennicza Izraela Poznańskiego, ok. 1895 r. |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:%C5%81%C3%B3d%C5%BA_Majewski_fabryka_Pozna%C5%84skiego.jpg]
| Źródło 5. Fotografia. Ulica Piotrkowska w 1897 r. – główna ulica Łodzi |
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Piotrkowska_Lodz_1900.jpg]
| Źródło 6. Wirtualny spacer po unikatowej w Europie XIX-wiecznej osadzie fabrycznej w Żyrardowie |
 | http://wirtualnyspacer.zyrardow.pl/ |
 | Ćwiczenia |
Na podstawie źródła 1.
1. Oceń, w którym zaborze na przełomie XIX i XX wieku, najintensywniej rozwijał się przemysł.
2. Wskaż miasta, w których skoncentrowany był przemysł włókienniczy.
3. Jak sądzisz, co zadecydowało o powstaniu miast przemysłowych takich jak Łódź, czy Żyrardów?
Na podstawie źródła 2.
1. Jakie grupy mieszkańców Łodzi opisał Władysław Reymont?
2. Odpowiedz, kim mogły być „tłumy ubrane elegancko”.
3. Wskaż fragment opisu świadczący o dynamicznym rozwoju Łodzi.
Na podstawie źródła 3.
Porównaj, w których latach – 1865-1872, czy w 1872-1886, przyrost ludności Łodzi był większy, i o ile? Jak sądzisz, co mogło być przyczyną takiego napływu ludności? Która grupa zawodowa stanowiła większość mieszkańców Łodzi?
Na podstawie źródeł 4 i 5.
Jakich informacji dostarczają nam przedstawione fotografie Łodzi na przełomie XIX i XX wieku? Co uderza w wyglądzie tego miasta?
Na podstawie źródła 6.
1. Żyrardów jest przykładem miasta wybudowanym na tzw. „surowym korzeniu”, to znaczy, że przed ulokowaniem tu pierwszej fabryki lniarskiej, był miejscem prawie niezasiedlonym. Historia osady fabrycznej rozpoczyna się w roku 1830 roku. Wymień przedstawione w prezentacji budynki, świadczące o intensywnej urbanizacji. Jakie było ich przeznaczenie?
2. Wymień gmachy użyteczności publicznej.
3. Gdzie skupiało się życie handlowe robotniczej części Żyrardowa?
4. Odpowiedz, jak dawniej nazywano przedszkola?
5. Gdzie kwitło życie kulturalne robotników i kadry urzędniczo-inżynierskiej Żyrardowa? Czy te grupy ludności mogły wspólnie spędzać wolny czas?
6. Wskaż oś komunikacyjną, która dzieliła miasto na dwie części: fabryczną i mieszkalną.
 | Praca domowa |
Ropa naftowa jest obecnie niezwykle ważnym surowcem w gospodarce światowej. Polak, Ignacy Łukasiewicz, był pierwszym naukowcem, który wykorzystał ropę naftowa na skalę przemysłową. Zbierz informacje na temat wynalazku polskiego chemika i farmaceuty oraz jego społecznej działalności w zaborze austriackim.