Romantyczna miłość (1)

I. Romantycy nie tylko pisali o miłości, ale przede wszystkim nią żyli. Johann Wolfgang Goethe, Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz znani byli z gorących, często niemożliwych do zrealizowania się uczuć.
Korzystając z dostępnych źródeł (encyklopedia internetowa, Słownik pisarzy polskich), połącz w odpowiednie pary nazwiska twórców i ich ukochanych.

FRYDERYK CHOPIN	MARIA KALERGIS
JULIUSZ SŁOWACKI	GEORGE SAND
ADAM MICKIEWICZ	DELFINA POTOCKA
ZYGMUNT KRASIŃSKI	MARYLA WERESZCZAKÓWNA
CYPRIAN KAMIL NORWID	JOANNA BOBROWA

II. Miłość stała się jednym z dominujących tematów na początku XIX wieku. Jako pierwszy o jego realizację pokusił się Johann Wolfgang Goethe w powieści epistolarnej (w formie listów) Cierpienia młodego Wertera. Tytułowy bohater, nieszczęśliwie zakochany w pięknej Lotcie na długo pozostał wzorcem, który naśladowali młodzi ludzie. Mężczyźni ubierali się w błękitne fraki i żółte kamizelki, otaczali pamiątkami przypominającymi chwile spędzone z ukochaną. Podobnie i polska literatura nie pozostała obojętna na opisy romantycznego uczucia. Jednym z utworów podejmujących ten motyw jest wiersz Adama Mickiewicza zatytułowany Do M***.

[Maryla Wereszczakówna]

Przeczytaj utwór zamieszczony poniżej i wykonaj polecenia.

Do M***

Adam Mickiewicz

Precz z moich oczu!... posłucham od razu,
Precz z mego serca!... i serce posłucha,
Precz z mej pamięci!... nie…tego rozkazu
Moja i twoja pamięć nie posłucha.

Jak cień tym dłuższy, gdy padnie z daleka,
Tym szerzej koło żałobne roztoczy…
Tak moja postać, im dalej ucieka,
Tym grubszym kirem twą pamięć pomroczy.

Na każdym miejscu i o każdej dobie,
Gdziem z tobą płakał, gdziem się z tobą bawił,
Wszędzie i zawsze będę ja przy tobie,
Bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił.

Czy zadumana w samotnej komorze
Do ary zbliżysz nieumyślną rękę,
Przypomnisz sobie: właśnie o tej porze
Śpiewałam jemu tę samą piosenkę.

Czy grając w szachy, gdy pierwszymi ściegi
Śmiertelna złowi króla twego matnia,
Pomyślisz sobie: tak stały szeregi,
Gdy się skończyła nasza gra ostatnia.

Czy to na balu w chwilach odpoczynku
Siędziesz, nim muzyk tańce zapowiedział,
Obaczysz próżne miejsce przy kominku,
Pomyślisz sobie: on tam ze mną siedział.

Czy książkę weźmiesz, gdzie smutnym wyrokiem
Stargane ujrzysz kochanków nadzieje,
Złożywszy książkę z westchnieniem głębokiem
Pomyślisz sobie: ach! to nasze dzieje…

A jeśli autor po zawiłej próbie
Parę miłośną na ostatek złączył
Zagasisz świecę i pomyślisz sobie:
Czemu nasz romans tak się nie zakończył?...

Wtem błyskawica nocna zamigoce:
Sucha w ogrodzie zaszeleszczy grusza
I puszczyk z jękiem w okno zatrzepoce…
Pomyślisz sobie, że to moja dusza.

Tak w każdym miejscu i o każdej dobie,
Gdziem z Toba płakał, gdziem się z tobą bawił.
Wszędzie i zawsze będę ja przy tobie,
Bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił.


[autograf Adama Mickiewicza]

Polecenia:

1. Kim jest podmiot liryczny, który wypowiada się w wierszu? Do kogo adresuje swoje słowa? Scharakteryzuj adresata wypowiedzi, odwołując się do tekstu.
2. Określ formę gramatyczną czasowników zastosowanych w drugiej, trzeciej i czwartej strofie. Nazwij płaszczyzny czasowe, które są sygnalizowane przez te formy.
3. Jaką wizję dalszych losów pary kochanków przedstawia podmiot liryczny w pierwszej strofie?
4. Zrekonstruuj porównanie zastosowane w drugiej strofie. Jaką pełni funkcję?
5. Wskaż strofę, która powtarza się w wierszu. Jaką funkcję pełni w tekście to powtórzenie? Jakie znaczenie ma wprowadzona w tej strofie zmiana?
6. Co obiecuje podmiot liryczny ukochanej?
7. Wymień sytuacje, w których kobieta będzie wspominać swego ukochanego. Co łączy te sytuacje?
8. W jakiej postaci i w jakich okolicznościach ukaże się ukochanej podmiot liryczny? Jakie znaczenie dla interpretacji utworu może mieć takie ujawnienie się ukochanego?
9. Opisane przez podmiot uczucie realizuje jeden z typów miłości. Spośród zgromadzonych zdań wybierz dwa, które najlepiej oddają jego istotę.
a) W wierszu Mickiewicza pojawia się opis miłości platonicznej; to zjednoczenie, komunia dwóch dusz.
b) W wierszu Mickiewicza pojawia się opis miłości zmysłowej.
c) Zaprezentowane uczucie jest stanem na zawsze, nie można się od niego uwolnić.
d) Wspomnienie przywraca intensywność opisywanemu uczuciu.